Schrijfvaardigheden bij kinderen

Niet alle kinderen zullen even gemakkelijk netjes leren schrijven, want het is een moeilijke vaardigheid. Meerdere factoren spelen bij schrijven een rol namelijk de pengreep, de druk van de pen, de grip op de pen, het schrijftempo, de schrijfhouding, de plaatsing en volgorde van de letters, de vloeiendheid en het automatiseren van de schrijfletters.
Dat is heel wat en ook de reden dat sommige kinderen moeite hebben om goed en leesbaar te schrijven. De oorzaken van schrijfproblemen kunnen liggen aan de fijne motoriek of de krachtregulatie, waardoor het niet lukt om de kracht voldoende goed te doseren. Het gevolg is uitschieten van de pen en moeite met tussen de regels schrijven.

Daarnaast zien we ook kinderen die moeite hebben met het reproduceren van letters of die last hebben van schrijfkramp. Sommige kinderen zullen hierdoor niet goed kunnen opletten in de klas, want alle aandacht ligt bij het schrijven.

Er is in Nederland vaak discussie over het aanleren van blokletters of schrijfschrift (verbonden schrift). Je kind zal in groep 3 meestal beginnen met het leren schrijven in blokletters en na een paar maanden in verbonden schrift. Kinderen met problemen in de fijne motoriek of visuele perceptie leren het blokschrift gemakkelijker. Als je kind moeite heeft met automatiseren zal het meer tijd kosten om iets nieuws te leren. Het kost dan tijd om blokletters aan te leren, deze los te laten en dan verbonden schrift te leren.

Als kinderen in groep 5-6 zitten zullen de meesten een eigen handschrift gaan ontwikkelen en zie je de schrijfletters vaker niet terug. Het voordeel van de schrijfletters is wel dat ze zorgen voor een vloeiender schrift. Blokschrift heeft als voordelen dat het meer van deze tijd (computergebruik) en gemakkelijker aan te leren is. Nadelen zijn onduidelijkheid van de woordspatie en letterafstand en een kind heeft eerder de neiging om te spiegelen.

Schrijfschrift heeft als voordelen meer snelheid en een duidelijker woordbeeld omdat er verbindingen zijn. De nadelen zijn dat de leesbaarheid moeilijker is bij problemen met de motoriek en het verschil dat er is tussen leesletters en schrijfletters. De kinderfysiotherapeut kan je adviseren over het best passende schrift voor je kind.

De keuze in een schrijfhand of voorkeurshand (links of rechts) zal voor de meeste kinderen vanzelfsprekend zijn en heeft te maken met lateralisatie. Sommige kinderen zullen pas laat een schrijfhand kiezen of ze blijven tweehandig. Tussen het schrijven met de linker- of rechterhand is motorisch gezien een verschil in vaardigheid.

Kinderen zullen beide handen meestal evenveel gebruiken tot de leeftijd van ongeveer 6 jaar. Rond die leeftijd treedt de lateralisatie op wat betekent dat er samenwerking tussen de twee handen wordt ontwikkeld. De samenwerking leidt ertoe dat de ene hand uitvoert en de andere assisteert. Als de lateralisatiefase is voltooid zal er een dominantie zijn van of de linker- of de rechterhand en wordt links- of rechtshandigheid duidelijk. De meeste mensen, ongeveer 85-90% is rechtshandig en dubbelhandigheid of tweehandigheid is zeldzaam en zien we maar bij 1%. Bij dubbelhandigheid ben je met beide handen even vaardig en dit wordt ambidexter genoemd. Een verlate lateralisatie kan leiden tot allerlei problemen met leren zoals schrijf- reken- en leesproblemen.

Als een kind links schrijft zal het bij ons schrift (dat van links naar rechts wordt geschreven) vaak met de schrijvende hand over het geschrevene schuiven. Hierdoor is het moeilijker om terug te lezen en op een rechte lijn te blijven. Linkshandige kinderen zullen dit willen voorkomen en houden hierdoor vaak hun hand boven de schrijfregel, waardoor de onderarm verder van het lichaam komt te liggen. Hiervoor moeten ze meer vooroverbuigen en dat is een vermoeiende schrijfhouding. Soms zal een kind ook de pols meer gaan buigen en dit leidt vaak tot vermoeidheid in de pols en/of hand.

Kinderen die rechtshandig zijn maken een meer trekkende beweging en de linkshandige kinderen een meer duwende beweging. Deze duwende beweging maakt dat een kind dat links schrijft meer kracht gebruikt, waardoor het schrijven vaak veel vermoeiender is.